Zarządzanie użytkownikami oraz grupami użytkowników z poziomu wiersza poleceń / terminala systemu Linux.

Identyfikacja obecnie zalogowanych użytkowników

who – lista aktualnie zalogowanych użytkowników

whoami – nazwa użytkownika na którego konto aktualnie jesteśmy zalogowani

who -a – informacje szczegółowe

student@student:~$ who
student  tty7         2018-03-17 20:16 (:0)

student@student:~$ whoami
student

student@student:~$ who -a
           start systemu 2018-03-17 20:15
           run-level 5  2018-03-17 20:15
LOGIN      tty1         2018-03-17 20:15               947 id=tty1
student  + tty7         2018-03-17 20:16 13:42        1311 (:0)

student@student:~$ id
uid=1000(student) gid=1000(student) grupy=1000(student),4(adm),24(cdrom),27(sudo),30(dip),46(plugdev),113(lpadmin),128(sambashare)

 

Lokalizacja plików grup i użytkowników

grupy użytkowników: /etc/group

użytkownicy: /etc/passwd

student@student:~$ tail -15 /etc/group
whoopsie:x:117:
mlocate:x:118:
avahi-autoipd:x:119:
avahi:x:120:
bluetooth:x:121:
scanner:x:122:saned
colord:x:123:
pulse:x:124:
pulse-access:x:125:
rtkit:x:126:
saned:x:127:
student:x:1000:
sambashare:x:128:student
vboxadd:x:1001:
vboxsf:x:999:

student@student:~$ tail -15 /etc/passwd
lightdm:x:108:114:Light Display Manager:/var/lib/lightdm:/bin/false
whoopsie:x:109:117::/nonexistent:/bin/false
avahi-autoipd:x:110:119:Avahi autoip daemon,,,:/var/lib/avahi-autoipd:/bin/false
avahi:x:111:120:Avahi mDNS daemon,,,:/var/run/avahi-daemon:/bin/false
dnsmasq:x:112:65534:dnsmasq,,,:/var/lib/misc:/bin/false
colord:x:113:123:colord colour management daemon,,,:/var/lib/colord:/bin/false
speech-dispatcher:x:114:29:Speech Dispatcher,,,:/var/run/speech-dispatcher:/bin/false
hplip:x:115:7:HPLIP system user,,,:/var/run/hplip:/bin/false
kernoops:x:116:65534:Kernel Oops Tracking Daemon,,,:/:/bin/false
pulse:x:117:124:PulseAudio daemon,,,:/var/run/pulse:/bin/false
rtkit:x:118:126:RealtimeKit,,,:/proc:/bin/false
saned:x:119:127::/var/lib/saned:/bin/false
usbmux:x:120:46:usbmux daemon,,,:/var/lib/usbmux:/bin/false
student:x:1000:1000:student,,,:/home/student:/bin/bash
vboxadd:x:999:1::/var/run/vboxadd:/bin/false

root	x	0	0	root	/root	/etc/bash
login	hasło*	id użytkownika	id grupy	komentarz	katalog domowy	shell

* jeśli użyty jest x, znaczy że hasło jest zaszyfrowane i przechowywane w pliku /etc/shadow

 

Utworzenie konta nowego użytkownika

sudo useradd nauczyciel

student@student:~$ tail -15 /etc/passwd
(...)
nauczyciel:x:1001:1002::/home/nauczyciel:

student@student:~$ tail -15 /etc/group
(...)
nauczyciel:x:1002:

Podczas tworzenia konta użytkownika powstaje grupa o tej samej nazwie.

 

Aby utworzyć nowego użytkownika możemy również wykorzystać polecenie adduser. Jest to skrypt napisany w perlu, który krok po kroku przeprowadzi nas przez utworzenie nowego konta.

sudo adduser student2
Dodawanie użytkownika "student2"...
Dodawanie nowej grupy "student2" (1002)...
Dodawanie nowego użytkownika "student2" (1001) w grupie "student2"...
Tworzenie katalogu domowego "/home/student2"...
Kopiowanie plików z "/etc/skel" ...
Proszę podać nowe hasło UNIX: 
Proszę ponownie podać hasło UNIX: 
passwd: hasło zostało zmienione
Zmieniam informację o użytkowniku student2
Wpisz nową wartość lub wciśnij ENTER by przyjąć wartość domyślną
  Imię i nazwisko []: Jan Kowalski
  Numer pokoju []: 128
  Telefon do pracy []: 
  Telefon domowy []: 
  Inne []: 
Czy informacja jest poprawna? [T/n] T

 

Utworzenie nowej grupy

sudo groupadd szkola

W pliku /etc/group doszedł nam nowy wpis:

szkola:x:1003:

 

Przydzielenie użytkownika do grupy

student@student:~$ sudo usermod -a -G szkola nauczyciel
student@student:~$ sudo usermod -a -G szkola student

student@student:~$ groups student
student : student adm cdrom sudo dip plugdev lpadmin sambashare szkola

student@student:~$ groups nauczyciel
nauczyciel : nauczyciel szkola

usermod – modyfikacja konta użytkownika

usermod --help
Usage: usermod [options] LOGIN

Options:
  -c, --comment COMMENT         new value of the GECOS field
  -d, --home HOME_DIR           new home directory for the user account
  -e, --expiredate EXPIRE_DATE  set account expiration date to EXPIRE_DATE
  -f, --inactive INACTIVE       set password inactive after expiration
                                to INACTIVE
  -g, --gid GROUP               force use GROUP as new primary group
  -G, --groups GROUPS           new list of supplementary GROUPS
  -a, --append                  append the user to the supplemental GROUPS
                                mentioned by the -G option without removing
                                him/her from other groups
  -h, --help                    wyświetla tę wiadomość pomocy
  -l, --login NEW_LOGIN         new value of the login name
  -L, --lock                    lock the user account
  -m, --move-home               move contents of the home directory to the
                                new location (use only with -d)
  -o, --non-unique              allow using duplicate (non-unique) UID
  -p, --password PASSWORD       use encrypted password for the new password
  -R, --root CHROOT_DIR         directory to chroot into
  -s, --shell SHELL             new login shell for the user account
  -u, --uid UID                 new UID for the user account
  -U, --unlock                  unlock the user account
  -v, --add-subuids FIRST-LAST  add range of subordinate uids
  -V, --del-subuids FIRST-LAST  remove range of subordinate uids
  -w, --add-subgids FIRST-LAST  add range of subordinate gids
  -W, --del-subgids FIRST-LAST  remove range of subordinate gids
  -Z, --selinux-user SEUSER     new SELinux user mapping for the user account

groups – wypisuje przynależność do grup UŻYTKOWNIKA

 

Wypisanie użytkownika z grupy

groups nauczyciel
nauczyciel : nauczyciel szkola

sudo usermod -G nauczyciel nauczyciel

groups nauczyciel
nauczyciel : nauczyciel

Użytkownik nauczyciel przypisany był do dwóch grup. Chcąc pozostawić go tylko w jednej, konkretnej grupie wykorzystaliśmy polecenie usermod z opcja -G przypisania grupy i podaliśmy nazwę grupy. Przypisania do wszystkich pozostałych grup, do których przynależał użytkownik zniknęły.

 

Ustawienie hasła użytkownika

sudo passwd nauczyciel
Proszę podać nowe hasło UNIX: 
Proszę ponownie podać hasło UNIX: 
passwd: hasło zostało zmienione

student@student:~$ su nauczyciel
Hasło: 
nauczyciel@student:/home/student$

passwd nazwa_konta – utworzenie nowego hasła użytkownika

su nazwa_konta – przelogowanie w terminalu na konto dowolnego użytkownika

 

Hasła użytkownika przechowywane są w pliku /etc/shadow

student:$6$EwunYILA$P1JqFuZlk/aEtUylGbGL.qkdZLSXJzJuCQRurWDUdn5Fgw2hnbGEEuziDSv4/xy6wkMAM.ighT7b22z/Mh4gf/:17602:0:99999:7:::

Wpis dotyczący danego użytkownika zawiera:
nazwa_użytkownika : zakodowane hasło : data ostatniej zmiany hasła (liczona w dniach od 1 stycznia 1970) : minimalny okres pomiędzy zmianami hasła : maksymalny okres pomiędzy zmianami hasła : ile dni przed konieczną zmianą hasła ma się wyświetlić przypomnienie : ile dni po przeterminowaniu hasło jest nadal aktywne : termin ważności konta : miejsce zarezerwowane na przyszłe zmienne.

Aby edytować politykę haseł, edytujemy zawartość pliku tekstowego /etc/login.defs

Fragment pliku:

#
# Password aging controls:
#
#	PASS_MAX_DAYS	Maximum number of days a password may be used.
#	PASS_MIN_DAYS	Minimum number of days allowed between password changes.
#	PASS_WARN_AGE	Number of days warning given before a password expires.
#
PASS_MAX_DAYS	99999
PASS_MIN_DAYS	0
PASS_WARN_AGE	7

 

Do modyfikacji polityki haseł możemy wykorzystać polecenie chage

chage -l student
Ostatnia zmiana hasła					: mar 12, 2018
Hasło traci ważność					: nigdy
Hasło nieaktywne					: nigdy
Konto traci ważność					: nigdy
Minimalna ilość dni pomiędzy zmianami hasła		: 0
Maksymalna ilość dni pomiędzy zmianami hasła		: 99999
Liczba dni ostrzeżenia, zanim ważność hasła upłynie	: 7

chage --help
Usage: chage [options] LOGIN

Options:
  -d, --lastday LAST_DAY        set date of last password change to LAST_DAY
  -E, --expiredate EXPIRE_DATE  set account expiration date to EXPIRE_DATE
  -h, --help                    wyświetla tę wiadomość pomocy
  -I, --inactive INACTIVE       set password inactive after expiration
                                to INACTIVE
  -l, --list                    show account aging information
  -m, --mindays MIN_DAYS        set minimum number of days before password
                                change to MIN_DAYS
  -M, --maxdays MAX_DAYS        set maximim number of days before password
                                change to MAX_DAYS
  -R, --root CHROOT_DIR         directory to chroot into
  -W, --warndays WARN_DAYS      set expiration warning days to WARN_DAYS

Przykładowo:

student@student:sudo chage -W 10 student

student@student:~$ chage -l student
Ostatnia zmiana hasła					: mar 12, 2018
Hasło traci ważność					: nigdy
Hasło nieaktywne					: nigdy
Konto traci ważność					: nigdy
Minimalna ilość dni pomiędzy zmianami hasła		: 0
Maksymalna ilość dni pomiędzy zmianami hasła		: 99999
Liczba dni ostrzeżenia, zanim ważność hasła upłynie	: 10

 

Usunięcie konta użytkownika

sudo userdel nauczyciel

Usunie konto użytkownika

sudo userdel -r nauczyciel

Usunie użytkownika i jego katalog domowy

 

Analogicznie do tworzenia nowego konta użytkownika, tutaj również możemy wykorzystać skrypt, który przeprowadzi nas przez usunięcie konta użytkownika: deluser

sudo deluser student2
Usuwanie użytkownika "student2" ...
Ostrzeżenie: grupa "student2" nie ma już żadnych członków.
Gotowe.

 

Blokowanie konta użytkownika

passwd -l student

Zablokowanie konta użytkownika

 

passwd -u student

Odblokowanie konta użytkownika

 

Zablokowania konta użytkownika możemy również dokonać ręcznie edytując plik /etc/passwd

student:x:1000:1000:student,,,:/home/student:/bin/bash

Dodając przed x znak !. Zablokujemy w ten sposób hasło.

student:!x:1000:1000:student,,,:/home/student:/bin/bash

 

Ćwiczenia

1. Utwórz konto użytkownika Banan wraz z katalogiem domowym
2. Utwórz konto użytkownika Kiwi za pomocą skryptu adduser. Ustaw użytkownikowi Kiwi katalog domowy na /Owoce/Kiwi
3. Zmodyfikuj odpowiedni plik, aby maksymalny okres pomiędzy zmianami hasła użytkownika Banan wynosiła 365 dni.
4. Wykonaj odpowiednie polecenie, aby ustawić minimalny okres pomiędzy zmianami hasła użytkownika Kiwi wynosił 1 dzień.
5. Utwórz grupę Owoce.
6. Dodaj do grupy Owoce użytkowników Banan oraz Kiwi.
7. Przenieś odpowiednim poleceniem katalog domowy użytkownika Banan do /Owoce/Banan.
8. Zablokuj hasło użytkownikowi Kiwi.
9. Usuń konto użytkownika Banan.

Wypisz listę aktualnie zalogowanych użytkowników

Sprawdź

Wypisz na ekran nazwę aktualnie zalogowanego użytkownika

Sprawdź

Wprowadź lokalizację pliku zawierającego informacje o grupach

Sprawdź

Wprowadź lokalizację pliku zawierającego informacje o kontach użytkowników

Sprawdź

Utwórz użytkownika koala

Sprawdź

Utwórz grupę zoo

Sprawdź

Dodaj użytkownika koala do grupy zoo

Sprawdź

Wypisz na ekran do jakich grup należy koala

Sprawdź

Jakim poleceniem zmienisz hasło użytkownika koala?

Sprawdź

Przeloguj się w konsoli na konto koala

Sprawdź

Podaj ścieżkę do pliku w którym przechowywane są hasła użytkowników

Sprawdź

Zablokuj konto użytkownika koala

Sprawdź

Odblokuj konto użytkownika koala

Sprawdź

Usuń konto koala

Sprawdź

Usuń konto koala wraz z jego katalogiem domowym

Sprawdź